KAVANOZA NE SIĞAR?

Meşhur hikayedir. Profesör sınıfa girer, elindeki çantadan bir kavanoz çıkarır. Sonra çantadan birkaç kaya parçası çıkarır ve kavanoza yerleştirir. Sessizce hocalarını izleyen sınıfa sorar:  “Kavanoz  doldu mu?” Sınıf hep birlikte “Evet!” cevabını verir.

Profesör çantadan bu sefer daha küçük taş parçaları çıkarır ve kavanozdaki büyük kaya parçalarının arasına dikkatlice yerleştirir. Kavanozu sarsarak boşluk kalmamasını sağlar. Yine aynı soruyu sorar: “Doldu mu?”  Sınıf bu kez biraz temkinlidir, çoğunluk “Evet” der ama bir kısmı susmayı ve olacakları beklemeyi tercih eder.

Profesör bu kez çantadan bir miktar kum çıkarır ve kavanozdaki boşlukları doldurur. Tekrar aynı soru, ama bu kez çok cılız bir “Evet” sesi. Hoca bir kez daha çantayı açar ve şişeyle suyu çıkarır ve kavanozda boş kalan kısımları su ile doldurur.

Sonra sınıfa yönelerek der ki: Arkadaşlar bu kavanozun bir günlük hayatınız gibi düşünebilirsiniz. Önemli işlerinizi bu büyük taşlar gibi düşünüp planlar ve her gün önce bu işlerden başlayarak yaparsanız diğer işlerinizi yetiştirebilirsiniz. Öğrenci olarak önceliklerinizi bilir ve bir plan dahilinde bu işleri sıralı yaparsanız başarılı olursunuz. Öğrencilik ve iş hayatınızda bu şekilde günlük en az 3 büyük işi planlayınız. Önem sırasına ve yapılış süresine göre önce büyük işlerinizi sonra küçük işlerinizi aralara serpiştirerek yapabilirsiniz. Bu şekilde hayatınızı düzene sokmuş ve başarı yolunda emin adımlarla ilerlemiş olursunuz.

****

İnsan hayat yolunda birçok engelle ve yerine getirmesi gerekli vazifelerle karşılaşır. Bunların bir kısmı hayati öneme sahipken bir kısmı daha az önemlidir. Başarılı insanlar, bu vazifeleri veya işleri önem sırasına göre dizebilen ve önceliklerini belirleyebilen insanlardır. Öğrenci ise derslerini, iş insanı ise işlerini öncelik sırasına göre sınıflandırabilmesi gerekir. Sonra en önemlilerinden başlayarak insanın bir plan dahilinde vazifelerini yerine getirebilmesi beklenir.

Bu örneği siyasi, iktisadi ve sosyal hayata uygulamak mümkündür. Bir memlekette mesela en önemli sosyal veya ekonomik meseleler tespit edilip önem sırasına göre bunların çözülmeleri arzu edilebilir. Acil olanlara öncelik verilir ama daha az önemliler de ihmal edilmez. Büyük resme stratejik bakmayı sağlayan bu çözümleme tekniği, Makro düzeyde geçerli olduğu gibi mikro düzeyde de geçerlidir. Mesela bir hanenin veya bir şirketin mali öncelik kalemlerinin tespit edilip bilanço’nun düzenlenmesi Optimum dengeyi, hatta kârlılığı sağlayacak imkânı verebilir.

Bu teknikle insan günlük işlerini organize edebildiği gibi orta ve uzun vade planlarını da gerçekleştirebilir. Mesela insan, gelecekte kendini nerede görmek istiyorsa ona göre yıllık, beş yıllık veya daha uzun süreli planlar yapabilir. Hedefindeki mesleği edinmesi veya bir konuda uzlaşması görece daha uzun zaman alabilir.

****

İnsanın dini hayatı açısından bakıldığında da mesele farklı değildir. Kur’an’da ibadet için yaratıldığı söylenen insan (Zâriyat, 50/56) büyük kaya parçaları yerine günlük 5 vakit namazı koyabilir. Belli vakitlerde kendisine farz kılınan namazlar (Nisa, 4/103) günü, insanın dünyevi işlerini planlayabileceği parçalara ayırır.

Namaz kılarak ruhu manevî bir teneffüs yapan insan, farzlarını yerine getirdikten sonra yapacağı diğer dünyevi mübah işlerinin ibadet hükmüne geçeceği ümidiyle işini daha itinalı yapar. Hem dünyada hem ahirette İnşallah başarılı olur.

Büyük kaya parçalarının toprağın kaymasını engellemesi gibi, belli vakitlere bağlanan namazlar da insanın elinden en önemli sermayesi olan zamanın kayıp gitmesine engel olur. Zamanını faydalı işler yaparak değerlendirir ve hem kendisine hem çevresine faydalı olabilir.