METAVERSE VE SANAL TAPINMA

İki boyutlu sanal dünyadan üç boyutlu sanal evrene geçişin adı olan “Metaverse” yani Türkçe’deki anlamıyla “sanal evren” geleneksel iki boyutlu (ses, görüntü) uygulamalara ilave edilen ve “temas” hissi oluşturacak göz, el ve ayak aparatlarının entegre[1] edilmesi ile üç boyutlu ve daha gerçekçi yeni bir sanal evren vaat ediyor.

Modern dünyanın satış stratejisi; eldekinin yetersiz ve yarın üretilecek olana karşı hep yeni beklentiler oluşturmaktır. Metaverse’in de vaad ettiği dünyada buna benzer beklentiler sürekli işlenecektir. Eldeki nesnelerin yetersizliğini ve daha iyisine ise yarınlarda ulaşmayı arzulayan beklentiyi reklam ve enformasyon ağlarıyla hep canlı tutacaklardır.

Tüm vaatleri hep yarınlara ertelenen süslü vaatlere ulaşmak için maddi talepleri ve arzuları kışkırtılan insanın maddi talepleri bu şekilde görsel dünyanın zindanlarında esir alınırken manevi yönü ise yalnızlığa ve çaresizliğe itilmektedir. Ölümlü olan insanın sadece maddi ihtiyaçlarını dikkate alan bu süslü nesneler dünyasında manevi ihtiyaçları hep göz ardı edilmektedir.

Manevi bir varlık olan ve tapınma ihtiyacı ile yaratılmış İnsan, dünya ve dünya ötesi ile ilgili rotasını idrak etmekle hayatına gerçek bir anlam katabilir. Hayata anlam katabilmenin en kısa yoldan tanımı olan din, insanın varoluş nedenini hayatının başından, ölüm ile son bulacak ve ölümden sonra nasıl bir hakikatle karşılaşacağı ile ilgili akıbetini tanımlayarak, hayat yolculuğunu anlamlandırmaktadır.

Metaverse ile yeni bir boyut kazanacak olan dijital dünyanın esaretine kurban edilen İnsanın görsel mutluluklar zindanına hapsedilmesi ve yaradılış gayesine uygun hakikatlerle karşılaşmasının ölümüne kadar ertelenmesi belki de başına gelebilecek en büyük felaketlerden biri olacaktır.

Metaverse de ayrıca insanın sınırsız arzu ve isteklerine hatta tapınma ihtiyaçlarına cevap verecek yeni yeni cazibe alanları üretilmesi beklenmektedir. Metaverse’ün “Hayal ettiğini yarat” sloganıyla sanal evrenin hem yaratıcısı hem de kulu olmaya hazırlanan insanın dijital araçları ile tahayyülünün sınırlarını zorlayarak hayali cennetler yaratmanın da mümkün olacağı bu büyülü dünyada en azından kurgusal olarak her şey mümkün olacak gibi görünüyor…

İnsan bu dijital dünyada ikinci paralel bir hayat yaşayacak ve dijital dünyada en büyük vaatlerden biri de ölümsüzlük olacak. Yenidünyada vaat edilen hayatı gözlere indirgeyen insan her şeyi ekranların hareketli süslü ışıkları arasında görecek, yaşayacak ve hissedecektir. Bu evrende ölüm olmayacak, insanlar bedenen ölse bile bu evrende isimleri ve görüntüleriyle yaşamaya devam edecektir.

Hatta yüzlerce yıl önce yaşamış kişilerin avatarları[2] ile hayatımıza Metaverse’in görüntü ve ses tekniğiyle girebilecektir. Bu kişiler ile seyahat yapabilecek onlardan ders dinleyebilecek belki de sohbet bile edebileceğimizi şimdilik ten olumlu bir şey olarak ta söyleyebiliriz. Fakat diğer bir yandan da bu evrende yeniden şekil bulan gerçeklerinin kopyalarıyla hayallerin sınırları zorlanacak ve meddi dünyada yapılamayacak elde edilemeyecek fanteziler, katliamlar, sapkınlıklar yine bu evrende mümkün olacaktır.  Dijital para harcamak, gezmek, kumar oynamak, illegal ticaret, ülkeler-şehirler kurmak, yok etmek, savaşlar yapmak, kurgusal aileler ve ilişkiler kurmak, insanlara toplu veya bireysel işkence, katliam ve tecavüzler yapmak belki de bu büyülü dünyanın en büyük krimanal[3] sorunlarından biri olacak gibi görünüyor.

Sayılan bu kötülükler yanında Metaverse’ün faydalı bir şekilde nasıl kullanılabileceği ile ilgili iyi yönlerinin de olacağını söylememiz gerekmektedir.

Eğitim, tıp ve kültürel çalışmalarda da Metaverse’ün etkin kullanılacağı ve başarıyı artırıcı etkilerinin olacağını söyleyebiliriz. Uzaktan dersler, ameliyatlar ve aynı şehirde olmayanlar arasında tıbbi paylaşımlar hatta bizzat uzaktan robotik operasyonların yapılmasını mümkün kılacak köprüler oluşturması beklenmektedir.

Gerek ulusal gerekse uluslararası konferans ve toplantılarda şehir değiştirmeden bizzat o mekânlarda bulunuyor gibi hem sunucu hem de dinleyici olarak bulunabilme fırsatı verecek. Dünyayı gezmek isteyenler içinde büyük fırsatlar sunacaktır. Mesela mısır piramitleri uygulamasıyla piramitlerin üzerinde yürüne bilineceği gibi imkânı olan veya olmayanların kutsal beldelerde o mekânlarda gezme imkânı bulabileceklerini şuan ortaya çıkan açıklamalar ışığında söylenebilir.

Kredi kartı bilgilerinden sosyal medya hesaplarına kadar siyasi düşünce ve alışveriş alışkanlıklarından tutuğu spor takımına kadar her türlü yönelimi takip edilen çağımız insanı, dijital egemenlerin an be an kontrolü ve etkisi altındadır.  Kişisel veriler algoritmalar ve yapay zekâ sayesinde ticari ve siyasi kimlik analizleri yapılarak stratejik olarak hedeflenen komut ve etkileşimler kişisel ekranlarımıza yansıtılmaktadır.

Dijital dünyanın kötüler tarafından kuşatılmış zararlarına karşı Metaverse’in gelecek nesiller için kötülüğe dönüşmeden sorumluluk sahibi aklıselim kişi, kurum ve kuruluşların topluma faydalı olacak Metaverse uygulamalarını süratle yapması yegâne temenni ve beklentimizdir.

[1] Entegre: Birleştirme

[2] Avatar: Kişiyi sanal âlemde, bilgisayar ortamında temsil eden grafik bedenler.

[3] Suç